Τι είναι τα φυτοκανναβινοειδή?

Το φυτό της κάνναβης παράγει εκατοντάδες χημικές ουσίες —από κανναβινοειδή και τερπένια μέχρι φλαβονοειδή και λιπίδια. Μεταξύ αυτών, τα φυτοκανναβινοειδή [το πρώτο συνθετικό από την Ελληνική λέξη "φυτό"] είναι τα πιο σπάνια. Δεν εντοπίζονται όλα μόνο στο φυτό κάνναβης, αλλά η κάνναβη περιέχει σε πολύ υψηλή συγκέντρωση κάποιες από αυτές τις ουσίες.

Επειδή αυτά τα μόρια παράγονται στα φυτά—και όχι στο ανθρώπινο σώμα ή σε εργαστήριο—ονομάζονται φυτοκανναβινοειδή, αλλά στο εξής θα αναφέρονται απλά ως κανναβινοειδή. Οι άνθρωποι έχουν χρησιμοποιήσει τα κανναβινοειδή επί χιλιάδες χρόνια για διάφορους σκοπούς —πνευματικούς, θεραπευτικούς και ψυχαγωγικούς.

Η μακροχρόνια και σταθερή χρήση τους αποδεικνύει το πόσο πολύτιμα είναι αυτά τα μόρια. Η σύγχρονη επιστήμη έχει διερευνήσει πλήθος κανναβινοειδών σε αναζήτηση πιθανών θεραπευτικών και βιομηχανικών εφαρμογών. Μετά από λίγες μόνο δεκαετίες μελέτης, οι ερευνητές εντόπισαν, μόνο στο φυτό της κάνναβης, πάνω από 100 κανναβινοειδή.

Μια εισαγωγή στα κανναβινοειδή και στο ενδοκανναβινοειδές σύστημα

Μελέτες σε κύτταρα, ζώα και ανθρώπους έχουν ανακαλύψει, εν μέρει, τον τρόπο λειτουργίας αυτών των χημικών ουσιών στο σώμα. Η ανακάλυψη της λειτουργίας του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος, οδήγησε στην κατανόηση του πώς τα κανναβινοειδή μπορούν και μιμούνται ρυθμιστικά μόρια (ενδοκανναβινοειδή) που παράγονται φυσιολογικά μέσα στο σώμα μας. Αυτά τα ευρήματα ανέδειξαν τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα μόρια παράγουν τα αποτελέσματά τους.

Το κανναβινοειδές THC, που μάλλον είναι και το πιο γνωστό, οδηγεί στα ψυχοδραστικά αποτελέσματα που σχετίζονται με τη μαριχουάνα. Οι ερευνητές βρήκαν επίσης ότι αυτό το μοναδικό κανναβινοειδές μάλλον βοηθά στην αντιμετώπιση του σωματικού πόνου^[1], της ναυτίας, καθώς και στην περίπτωση απώλειας της όρεξης^[2].

Στην κάνναβη υπάρχουν επίσης πολλά μη ψυχοδραστικά κανναβινοειδή. Για παράδειγμα, οι έρευνες έχουν αναφέρει ότι το CBD οδηγεί σε ένα ευρύ φάσμα θετικών επιδράσεων στο σώμα. Εξαιτίας αυτού, το CBD έχει γίνει ένα εξαιρετικά δημοφιλές συμπλήρωμα που χρησιμοποιείται για την ενίσχυση της ομοιόστασης (εσωτερική ισορροπία).

Το THC και το CBD είναι τα κυρίαρχα κανναβινοειδή στις περισσότερες σύγχρονες ποικιλίες. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλα, μικρότερα σε αριθμό κανναβινοειδή, που επίσης έχουν δώσει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα, μέσω σχετικών ερευνών. Εκτός των άλλων, το CBG, το CBN, το CBC, το THCV και το CBDV, έχουν παρουσιάσει πλήθος ευεργετικών επιδράσεων^[3].

Τα κανναβινοειδή υπάρχουν φυσικά και σε άλλα φυτά. Το αποκαλούμενο "διαιτητικό κανναβινοειδές" καρυοφυλλένιο—ένα τερπένιο που συντίθεται επίσης στην κάνναβη— μπορεί να εντοπιστεί και στο μαύρο πιπέρι, στον λυκίσκο, στο μελισσόχορτο, στο γαρίφαλο και στο δεντρολίβανο. Το καρυοφυλλένιο θεωρείται κανναβινοειδές επειδή αλληλεπιδρά με τον υποδοχέα CB2 του ενδοκανναβινοειδούς συστήματος. Τα κανναβινοειδή^[4] που αλληλεπιδρούν με τον άλλον κύριο υποδοχέα κανναβινοειδών, τον CB1, εντοπίζονται στο φασκόμηλο, στα καρότα, στο φυτό κάβα, στο μαρσαντιόφυτο της Νέας Ζηλανδίας και στη μάκα.

Πώς παράγονται τα κανναβινοειδή;

Τα φυτά παράγουν κανναβινοειδή ως δευτερογενείς μεταβολίτες^[5]. Τα κανναβινοειδή δεν εμπλέκονται άμεσα στην ανάπτυξη, στην εξέλιξη ή στην αναπαραγωγή. Αντ' αυτού, συμβάλλουν στην επιβίωση των φυτών, προστατεύοντάς τα από διάφορα είδη παρασίτων και από τις ακραίες θερμοκρασίες.

Τα φυτά κάνναβης παράγουν τα κανναβινοειδή μέσα σε μικροσκοπικούς αδένες σε σχήμα μανιταριού που ονομάζονται τριχίδια. Αυτές οι ημιδιαφανείς δομές παράγουν και άλλους μεταβολίτες, όπως για παράδειγμα τα αρωματικά τερπένια. Η σειρά των χημικών αντιδράσεων που οδηγεί στην παραγωγή κανναβινοειδών ονομάζεται βιοσύνθεση κανναβινοειδών^[5].

Η διαδικασία ξεκινά όταν έρχεται σε επαφή το συνένζυμο Α με τα λιπαρά οξέα. Αυτό οδηγεί σε μια σειρά χημικών αντιδράσεων που τελικά σχηματίζουν το CBGA και το CBGVA—δύο κύριους προδρόμους των κανναβινοειδών. Οι ενζυμικές αντιδράσεις μετατρέπουν αυτά τα μόρια σε διαφορετικά κανναβινοειδή. Για παράδειγμα, το ένζυμο THCV συνθάση μετατρέπει το CBGVA και το CBGA σε THCV. Αντίθετα, το ένζυμο CBDA συνθάση μετατρέπει αυτά τα μόρια σε CBDA.

Όλη αυτή η αριστουργηματική διαδικασία πραγματοποιείται κυρίως στα άνθη κάνναβης, που είναι χάρμα οφθαλμών και πηγή σαγηνευτικών αρωμάτων. Τελικά, τα τριχίδια εκλύουν κανναβινοειδή και άλλους μεταβολίτες με τη μορφή μιας ιξώδους ρητίνης. Στη συνέχεια, οι παραγωγοί χρησιμοποιούν αυτή τη ρητίνη για να παράξουν μια ολόκληρη γκάμα προϊόντων, από έλαια και άλλα εκχυλίσματα, έως κρυστάλλους και καλλυντικά.

Μια σύντομη επισκόπηση των κανναβινοειδών

Τα κανναβινοειδή είναι δευτερεγενείς μεταβολίτες που εντοπίζονται στο φυτό κάνναβης, αλλά και σε άλλα είδη φυτών. Μεριμνούν για την υγεία του φυτού της κάνναβης και οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει τη θεραπευτική τους επίδραση και στον άνθρωπο. Μέχρι στιγμής, έχει μελετηθεί σε βάθος μόνο ένα μικρό μέρος αυτών των πολύτιμων μορίων. Οι μελλοντικές έρευνες θα αναδείξουν την αξία της κάνναβης στο σύνολό της, καθώς και την αξία κι άλλων φυτών που παράγουν κανναβινοειδή.