Τι Είναι Οι Ανθοκυανίνες;

Οι ανθοκυανίνες είναι υδατοδιαλυτές χρωστικές ουσίες. Τα μόρια αυτά συναντώνται σε πολλά βρώσιμα είδη φυτών, αλλά και σε μερικές ποικιλίες κάνναβης. Αποτελούν τη μεγαλύτερη κατηγορία φυσικών υδατοδιαλυτών χρωστικών ουσιών, με περισσότερα από 635 καταγεγραμμένα μέλη.

Εκτός από το έντονο, χαρακτηριστικό χρώμα τους, η ανθοκυανίνες παρουσιάζουν και μερικές πολύ εντυπωσιακές θεραπευτικές ιδιότητες. Μελέτες σε κύτταρα, αλλά και κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους έχουν υποδείξει πως τα μόρια αυτά μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη μερικών ασθενειών και στην καλύτερη διαχείριση των συμπτωμάτων τους.

Δείτε τον οδηγό παρακάτω ώστε να ανακαλύψετε πού μπορείτε να βρείτε τις ανθοκυανίνες και τι λένε οι έρευνες για αυτή την ενδιαφέρουσα οικογένεια χημικών ουσιών.

Χρώμα

Ως χρωστικές ουσίες, οι ανθοκυανίνες είναι υπεύθυνες για την παραγωγή υπέροχων χρωμάτων όπως το κόκκινο, το μωβ και το μπλε που συναντώνται σε πολλά είδη λαχανικών, φρούτων και βοτάνων.

Κάθε φορά που βλέπετε φύλλα ή φρούτα με αυτά τα χρώματα μπορείτε να είστε βέβαιοι πως οι ανθοκυανίνες είναι αυτές που τα παράγουν.

Τα μόρια αυτά ευθύνονται και για το μωβ χρώμα των ανθών μερικών ποικιλιών κάνναβης. Σωστά ακούσατε. Δεν πρόκειται για κάποιο τέχνασμα στο Photoshop. Μερικές ποικιλίες έχουν γενετικά χαρακτηριστικά που τις κάνουν να παράγουν υψηλές ποσότητες ανθοκυανινών κατά τη διάρκεια της περιόδου άνθισης. Μπορείτε, λοιπόν, να προσθέσετε τις ανθοκυανίνες στη εκτενή λίστα των ευεργετικών ουσιών που συναντώνται στο φυτό.

Το ίδιο το όνομα τους, "ανθοκυανίνες", παραπέμπει στην εντυπωσιακή τους εμφάνιση. Η ονομασία πηγάζει από τις ελληνικές λέξεις "'άνθος" που σημαίνει λουλούδι και "κυανό" που σημαίνει σκούρο μπλε.

Οι ανθοκυανίνες παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη βιομηχανία τροφίμων. Λειτουργούν ως φυσικές χρωστικές για τον χρωματισμό πολλών τροφίμων, αντικαθιστώντας πολλές φορές τις βλαβερές, τεχνητές βαφές.

Τα μόρια αυτά, όμως, δεν υπάρχουν απλώς για να αισθητικούς λόγους. Παίζουν έναν πολύ σημαντικό βοτανικό ρόλο. Τα φυτά χρησιμοποιούν τα έντονα, ελκυστικά χρώματα τους για να προσελκύσουν ζώα, τα οποία μπορούν να μεταφέρουν και να εξαπλώσουν τους σπόρους τους. Έτσι, τα χαρακτηριστικά χρώματα τους χρησιμοποιούνται ως στρατηγική για να αυξήσουν τις πιθανότητες επιτυχούς γονιμοποίησης τους.

Συναντώνται επίσης

Είστε περίεργοι να μάθετε ποια φαγητά περιέχουν υψηλές ποσότητες ανθοκυανινών; Συνήθως είναι εκείνα που έχουν εξαιρετικά έντονα χρώματα.

Οι ανθοκυανίνες εντοπίζονται σε πολύ μεγάλες ποσότητες στα μαύρα σμέουρα, στα φραγκοστάφυλα, στα βατόμουρα, στα μύρτιλα, στα κόκκινα λάχανα, στα δαμάσκηνα, στα κόκκινα σμέουρα και στα κόκκινα ραπανάκια.

Επίσης θα συναντήσετε μεγάλες ποσότητες ανθοκυανινών σε πολλά μωβ ή μπλε λαχανικά, ρίζες και σιτηρά.

Σχετικές έρευνες

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν πως οι ανθοκυανίνες μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και στην καλύτερη διαχείριση μερικών ασθενειών. Τα φυτοχημικά αυτά φαίνεται να λειτουργούν ως:

• Αντιοξειδωτικά
• Αντιφλεγμονώδη
• Αντικαρκινογόνα
• Είναι πιθανό να μπορούν να συμβάλλουν στην πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων
• Μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση της παχυσαρκίας

Σε σχέση με άλλα στοιχεία που συναντώνται στο φυτό της κάνναβης—όπως τα κανναβινοειδή και τα τερπένια—οι ανθοκυανίνες έχουν περάσει από περισσότερους ελέγχους και δοκιμές, συμπεριλαμβανομένων προκλινικών, αλλά και κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους.

Ας εξερευνήσουμε λοιπόν σε βάθος μερικές από τις έρευνες.

Αντιοξειδωτικές επιδράσεις

Οι έρευνες πάνω σε κύτταρα και ζώα έδειξαν πως οι ανθοκυανίνες έχουν αντιοξειδωτικές επιδράσεις. Τα αντιοξειδωτικά είναι σημαντικά διατροφικά μόρια, τα οποία βοηθούν στην εξουδετέρωση των ελεύθερων ριζών—άγρια μόρια τα οποία μπορούν να προκαλέσουν ζημιά στα κύτταρα, στις πρωτεΐνες και στο DNA.

Με τον καιρό, αυτή η οξειδωτική ζημιά μπορεί να οδηγήσει σε καρδιαγγειακές παθήσεις, φλεγμονές, πρόωρη γήρανση του δέρματος και καρκίνο.

Μια έρευνα^[1] που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Agricultural and Food Chemistry εξέτασε την αντιοξειδωτική δραστηριότητα δύο ανθοκυανικών μορίων. Οι ερευνητές ανακάλυψαν πως αυτές οι χημικές ουσίες εμφανίζουν αντιοξειδωτικές επιδράσεις, παρόμοιες με αυτές της βιταμίνης E.

Επιπλέον έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σε ανθρώπινα κύτταρα έδειξαν πως οι ανθοκυανίνες που συναντώνται στο κόκκινο κρασί είναι ικανές να προστατεύσουν τα ανθρώπινα ερυθρά αιμοσφαίρια^[2] από το οξειδωτικό στρες.

Οι ανθοκυανίνες έχουν επιδείξει αντιοξειδωτικές επιδράσεις και στα ζώα (in vivo). Μια μελέτη^[3] που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Free Radical Biology and Medicine δοκίμασε τις αντιοξειδωτικές δυνατότητες του οργανισμού των αρουραίων. Στα τρωκτικά δόθηκαν τροφές με χαμηλές ποσότητες βιταμίνης E για 12 εβδομάδες, ώστε να αυξηθεί η ευαισθησία τους στη βλάβη που προκαλεί η οξείδωση.

Μετά από 12 εβδομάδες οι ερευνητές ξεκίνησαν να ταΐζουν τους αρουραίους με τροφές που ήταν πλούσιες σε ανθοκυανίνες. Ανακάλυψαν, λοιπόν, πως αυτό συνέβαλλε σημαντικά στην αντιοξειδωτική ικανότητα του πλάσματος στο αίμα των αρουραίων.

Έτσι, οι ερευνητές συμπέραναν πως η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ανθοκυανίνες συμβάλλει στην καλύτερη αντιοξειδωτική λειτουργία του οργανισμού. Επομένως, η προσθήκη τους στη διατροφή μας μπορεί να έχει εξαιρετικά θετικά αποτελέσματα, ειδικά σε όσους εμφανίζουν χαμηλά ποσοστά βιταμίνης E.

Αντιφλεγμονώδεις επιδράσεις

Οι ανθοκυανίνες μπορούν επίσης να αντιμετωπίσουν τις φλεγμονές με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Το γκρουπ των πρωτεϊνών που είναι γνωστές ως κυκλοοξυγενάσες (COX) συμβάλλουν στη διόγκωση των φλεγμονών, μετατρέποντας τα λιπαρά αραχιδονικά οξέα σε φλεγμονώδη οξέα, γνωστά και ως προσταγλανδίνες.

Είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός πώς οι ανθοκυανίνες φαίνεται να μπορούν να μειώσουν την δραστηριότητα τους, περιορίζοντας έτσι τη φλεγμονή.

Μια μελέτη^[4] που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Phytomedicine εξέτασε τις δράσεις διαφόρων εκχυλισμάτων με ανθοκυανίνες στις πρωτεΐνες COX. Οι ερευνητές ανακάλυψαν πως τα εκχυλίσματα διάφορων ειδών κερασιών, μύρτιλων, βατόμουρων, κράνμπερι, μούρων αφροξυλιάς, σμέουρων και φραουλών ήταν εξαιρετικά δραστικά στην αναστολή της δραστηριότητας των πρωτεϊνών COX.

Οι ανθοκυανίνες της φράουλας, του βατόμουρου και του σμέουρου ήταν οι πιο δραστικές και η επίδρασή τους έμοιαζε ιδιαίτερα με εκείνη της ιβουπροφαίνης.

Μια παρόμοια μελέτη^[5] χορήγησε ανθοκυανίνες βατόμουρων σε φλεγμονές αρουραίων. Η χημική ουσία κατάφερε να μειώσει όλα τα είδη των φλεγμονών που παρουσίαζαν τα ζώα.

Αντικαρκινογόνος επίδραση

Υπάρχουν πολλές επιστημονικές έρευνες γύρω από τις αντικαρκινόγονες επιδράσεις των ανθοκυανινών. Τα μόρια τους φαίνονται πως είναι ικανά να αντιμετωπίσουν τον καρκίνο σε αρκετά μέτωπα (σε εργαστηριακές συνθήκες). Μέχρι στιγμής, οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει^[6] πως αναστέλλουν τις μεταλλάξεις και τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων, ενώ προκαλούν και την απόπτωση των καρκινικών κυττάρων—μαζί με άλλες δράσεις.

Τα καρκινικά κύτταρα έχουν ανεξέλεγκτους κυτταρικούς κύκλους, ένας παράγοντας που τα διαφοροποιεί σημαντικά από τα υγιή κύτταρα. Τα τελευταία πολλαπλασιάζονται έναν καθορισμένο αριθμό φορών, ενώ μετά το πέρας αυτών θα σταματήσουν να παράγουν νέα κύτταρα και τελικά θα πεθάνουν.

Τα καρκινικά κύτταρα δεν υπακούν σε αυτόν τον βιολογικό κανόνα. Συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται χωρίς περιορισμούς, οδηγώντας τελικά στην δημιουργία όγκων. Μελέτες δείχνουν πως οι ανθοκυανίνες μπορούν να δώσουν τέλος σε αυτόν τον αλόγιστο πολλαπλασιασμό τους.

Μια έρευνα^[7] που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nutrition and Cancer έδειξε πως οι ανθοκυανίνες μπορούν να αναστείλουν τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων, χωρίς να επηρεάζουν την λειτουργία αυτών που είναι υγιή. Φαίνεται πως το επιτυγχάνουν αυτό επηρεάζοντας ορισμένες σηματοδοτικές οδούς που επιτρέπουν στα καρκινικά κύτταρα να συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται.

Για παράδειγμά, οι ανθοκυανίνες των μούρων επιδρούν σε τρεις διαφορετικές οδούς^[8]—της β-κατενίνης, της Wnt και της Notch—με σκοπό τη διακοπή της ανάπτυξης και του πολλαπλασιασμού των καρκινικών κυττάρων των πνευμόνων.

Ο προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος είναι μια σημαντική λειτουργία του οργανισμού με την οποία καταστρέφονται τα δυσλειτουργικά κύτταρα. Τα καρκινικά κύτταρα αποφεύγουν τον θάνατο, καθώς ο μηχανισμός της απόπτωσης δεν λειτουργεί σε αυτά.

Είναι αρκετά ενδιαφέρον το γεγονός πως οι ανθοκυανίνες μπορεί να έχουν τη δυνατότητα να ενεργοποιήσουν την απόπτωση σε καρκινικά κύτταρα^[9]. Το επιτυγχάνουν αυτό στοχεύοντας στα μιτοχόνδρια (τα εργοστάσια ενέργειας του κυττάρου) και στα σημεία που είναι γνωστά και ως "υποδοχείς θανάτου".

Πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων

Έρευνες δείχνουν πως οι αντιοξειδωτικές επιδράσεις των ανθοκυανίνων μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων.

Συγκεκριμένα, αυτή η οικογένεια μορίων μπορεί να συμβάλλει στην αποφυγή της σκλήρυνσης των αρτηριών—μια πάθηση γνωστή και ως αθηροσκλήρυνση. Πρόκειται για μια αρκετά επικίνδυνη ασθένεια, η οποία μπορεί αποβεί θανάσιμη, οδηγώντας σε καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά.

Οι ρίζες της αθηροσκλήρυνσης εντοπίζονται στη λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL), την επονομαζόμενη και ως "κακή" χοληστερόλη. Η μεγάλη πρόσληψη LDL μπορεί να προκαλέσει τον σχηματισμό πλάκας στα αρτηριακά τοιχώματα. Έτσι, σε βάθος χρόνου οι ελεύθερες ρίζες στο αίμα αρχίζουν να οξειδώνουν την LDL και συμβάλλουν στην πρόκληση της αθηροσκλήρυνσης και των καρδιακών παθήσεων.

Παρόλ΄ αυτά, η πρόσληψη διατροφικών αντιοξειδωτικών στοιχείων, όπως οι ανθοκυανίνες, μπορούν να ενισχύσουν την ποσότητα των αντιοξειδωτικών στοιχείων του αίματος και έτσι να βοηθήσουν στην αποφυγή της οξείδωσης της LDL, συμβάλλοντας στην προστασία ενάντια στις καρδιακές παθήσεις.

Διαχείριση της παχυσαρκίας

Οι ανθοκυανίνες μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της παχυσαρκίας—μια πάθηση που πλήττει το 13% του παγκόσμιου πληθυσμού. Στην παχυσαρκία παρατηρείται μια έλλειψη ισορροπίας μεταξύ της εισροής και εκροής ενέργειας του οργανισμού, πράγμα που οδηγεί στη συσσώρευση λίπους.

Οι ανθοκυανίνες είναι πιθανό να μπορούν να συμβάλλουν στην καταπολέμηση μερικών ειδών παχυσαρκίας μέσω της αντιοξειδωτικής και αντιφλεγμονώδους δράσης τους. Επιπλέον, μπορούν να βοηθήσουν στην απώλεια βάρους και στη μείωση του λιπώδους ιστού.

Έρευνα^[10] που δημοσιεύτηκε στο Journal of Agriculture and Food Chemistry εξέτασε τις επιδράσεις που έχουν οι εξαγνισμένες ανθοκυανίνες σε ποντικούς που έλαβαν διατροφή πλούσια σε λιπαρά. Οι ερευνητές ανακάλυψαν πως τα ποντίκια που έλαβαν ανθοκυανίνες παρουσίασαν μικρότερη προσθήκη βάρους και λίπους από τα άλλα ποντίκια. Οι ερευνητές αναφέρουν επίσης ότι στα ποντίκια που έλαβαν ανθοκυανίνες από μύρτιλα και φράουλες, παρατηρήθηκε και μείωση της παχυσαρκίας.

Έχουν γίνει αρκετές κλινικές μελέτες γύρω από την επίδραση των ανθοκυανινών στην ανθρώπινη παχυσαρκία. Τα αποτελέσματα, μέχρι στιγμής, φαίνονται συγκεχυμένα.

Μια έρευνα^[11] χορήγησε έναν γαστρεντερικό διαμορφωτή μικροβιώματος (gastrointestinal microbiome modulator - GIMM) που περιείχε ανθοκυανίνες από μύρτιλο μαζί με άλλα συστατικά, σε άτομα που έπασχαν από παχυσαρκία. Μέσα σε τέσσερις εβδομάδες διαπιστώθηκε πως το γκρουπ που έλαβε τον GIMM είχε μειωμένη όρεξη για φαγητό σε σύγκριση με το γκρουπ που έλαβε το placebo.

Σε αντίθεση, μια άλλη έρευνα έδειξε πως το πλούσιο σε ανθοκυανίνες, μωβ καρότο δεν προκαλεί καμία αλλαγή στη σωματική μάζα, στη διατροφική όρεξη, στις φλεγμονές και στον λιπιδικό μεταβολισμό.

Αρκετοί ερευνητές σε αυτό το πεδίο αναφέρουν πως χρειάζεται η ανάπτυξη νέων κυττάρων και ζωικών μοντέλων, ώστε να δημιουργηθούν αποδοτικότερες κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους.

Ασφάλεια και παρενέργειες

Οι ανθοκυανίνες φαίνονται να είναι εντελώς ασφαλείς. Τα φυτικά αυτά συστατικά καταναλώνονται από ζώα και ανθρώπους εδώ και χιλιάδες χρόνια. Δεν έχουν καταγραφεί αρνητικές επιδράσεις^[12] από φαγητά που είναι πλούσια σε ανθοκυανίνες.

Πιστεύεται πως οι κάτοικοι των ΗΠΑ καταναλώνουν περίπου 12,5mg ανθοκυανίνων καθημερινά. Η χρήση τους επιτρέπεται και για βιομηχανική χρήση ως χρωστικές ουσίες σε φαγητά σε αρκετές χώρες, καθώς τα επίπεδα τοξικότητας τους είναι εξαιρετικά χαμηλά.

Οι παρενέργειες της υπερβολικής κατανάλωσης τους παραμένουν άγνωστες και ίσως να προκαλούνται μόνο σε πολύ ακραί.^[13]